Μοναστηριακό συγκρότημα
Ἡ ἀρχιτεκτονική τοῦ κτιριακοῦ συγκροτήματος εἶναι Ἁγιορειτική μέ τά στοιχεῖα της παραδοσιακής Βορειοελληνικής αρχιτεκτονικής όπως αυτή εκφράζεται στην Μακεδονία. Τά παραδοσιακά λιακωτά, οἱ πέτρινες σκεπές, τό χρῶμα τῆς ὤχρας δένουν ἁρμονικά μέ τό μεγαλόπρεπο βασίλειο τοῦ βουνοῦ καί τήν γαλήνια ἔκφραση τῆς λίμνης.
Ὁ πρῶτος ναός (1982 – 1986) ἀποτελεῖ ἀκριβές ἀντίγραφο τοῦ παλαιοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱ. Μονῆς Ξενοφῶντος (τέλη 10ου αἰώνος –αρχές 10ου αἰώνος) Ἁγιορειτικοῦ ρυθμοῦ, σταυροειδής μέ τρούλους ἐξωτερικά κόκκινου χρώματος, κατά τήν παράδοση, γιά νά συμβολίζει τό αἷμα τῶν μαρτύρων χάρι στο ὁποῖο θεμελιώθηκε η Εκκλησία του Χριστοῦ. Ὁ ναός εἶναι ἡ παρηγορία, τό λιμάνι καί ἡ χαρά ὄχι μόνο τῶν ἀδελφῶν Μοναχῶν τῆς Μονῆς, ἀλλά καί τῶν πολυάριθμων προσκυνητῶν.
Ἀπέναντι ἀπό τήν ἐκκλησία, βρίσκεται ἡ τράπεζα τῆς Μονῆς ἁγιογραφημένη ἀπό τους πατέρες της Ι.Μ Ξενοφῶντος καί τίς αδελφές τῆς Μονῆς. Πάνω ἀπό τήν κεντρική εἴσοδο, δεσπόζει τό καμπαναριό μέ τό Παρεκκλήσι τοῦ Ἁγ. Ἰακώβου Ἀδελφοθέου, ἀκοίμητου φρουροῦ τῆς Μονῆς.
Στίς πτέρυγες στεγάζονται τά κελλιά καί τό Ἡγουμενεῖο - μέ τό κατανυκτικό Παρεκκλήσι τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου -, ἐργαστήρια παραδοσιακῶν χειροτεχνημάτων καί ἡ βιβλιοθήκη στήν όποία συναντά κανείς χιλιάδες τίτλους βιβλίων. Τέλος, ἀνατολικά τοῦ κτηριακοῦ συγκροτήματος, ἐκτείνεται ὁ κῆπος καί στήν κατάληξή του τό κοιμητήριο τῆς Μονῆς μέ τό, ὑπό ἀνέγερση, Παρεκκλήσι τῆς Ὁσ. Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας.